Studia medyczne w Padwie

Dnia 28 lipca 1501 r. Mikołaj Kopernik wraz z bratem Andrzejem uzyskali zgodę kapituły warmińskiej na kontynuowanie przerwanej nauki w słonecznej Italii.

Andrzej miał zgłębiać prawo, natomiast Mikołaj uzyskał dwuletni urlop na studia medyczne z uzasadnieniem, iż w przyszłości będzie „zbawiennym doradcą lekarskim naszego przewielebnego zwierzchnika [biskupa Łukasza Watzenrodego]  i panów z kapituły”. Jesienią 1501 r. obaj też powrócili do Włoch. Andrzej poszerzał znajomość prawa (w Bolonii oraz w Rzymie), natomiast Mikołaj rozpoczął studia na słynnym uniwersytecie w Padwie. 

Widok Padwy według Kroniki świata Hartmanna Schedla, wydanej w Norymberdze w 1493 roku, faksymile ryciny. Muzeum Okręgowe w Toruniu

Padewska uczelnia swoje początki zawdzięczała grupie scholarów i profesorów bolońskich, którzy w 1222 r. założyli w Padwie universitas iuristarum. W 1399 r. zorganizowano tam również universitas artistarum, który cieszył się tymi samymi prawami i przywilejami. Obydwie szkoły wybierały własnego rektora oraz posiadały własne statuty. Dużą rolę w życiu uczelni odgrywały studenckie korporacje zwane nacjami. W czasach Kopernika w Padwie funkcjonowało 29 nacji, z których siedem tworzyło „uniwersytet artystów”, a pozostałe „uniwersytet jurystów”. 

Padwa uchodziła w XV w. za drugi (po Bolonii) pod względem renomy włoski ośrodek studiów jurystycznych i ściągała studentów z całej Europy. Z powodu braku sal wykładowych rozpoczęto nawet prace nad poszukiwaniem nowych pomieszczeń i przystąpiono do przebudowy pałacu Hospitium bovis. Stąd też wzięła się późniejsza nazwa siedziby padewskiego uniwersytetu Palazzo del Bò. Brak na ten temat informacji źródłowych, można jednak przypuszczać, że Mikołaj Kopernik kontynuował w Padwie studia prawnicze rozpoczęte kilka lat wcześniej w Bolonii. 

Przede wszystkim jednak Kopernik poświęcił się w Padwie studiom medycznym. Koncentrował się na poznawaniu autorytetów starożytnych Hipokratesa, Galena i Avicenny oraz anatomii ludzkiego ciała, jak i właściwości leczniczych ziół. Wprawdzie anatomia nie miała wówczas osobnej katedry na padewskiej uczelni, jednak w teatrze anatomicznym przeprowadzano w obecności studentów sekcje zwłok. Obowiązkiem scholarów było również towarzyszenie profesorowi podczas wizyt w domu chorych. W czasach Kopernika wykładowcami medycyny teoretycznej byli Bartolomeo de Montagnana junior, autor pism o syfilisie, Gabriel Zerbi, anatom, internista, a także wielbiciel Avicenny, oraz Andrea de Alpago. W medycynie praktycznej specjalizowali się natomiast Giovanni d`Aquila z Lanciano oraz Pietro Trapolin. Kopernik był pilnym studentem medycyny i zakupił kilka popularnych wówczas podręczników, jak choćby Practica medicinae Joannesa Michaela Savonaroli czy Liber pandectarum medicinae Mateusza Silvaticusa. Prawdopodobnie kanonik warmiński zdołał przyswoić sobie cały materiał składający się na trzyletni kurs licencjacki, skoro później w Prusach prowadził z powodzeniem praktykę lekarską i cieszył się opinią dobrego medyka. 

W Padwie Kopernik studiował również filologię i zapewne pod okiem Niccolò Leonico Tomeo (1456–1531) poznał dobrze grekę i wówczas już rozpoczął tłumaczenie Listów Teofilakta Symokatty. Również w czasie studiów na padewskiej uczelni otrzymał scholasterię kościoła św. Krzyża we Wrocławiu i 10 I 1503 r. ustanowił swoich prokuratorów do przejęcia nadanego mu beneficjum. Niebawem jednak opuścił Padwę i udał się do Ferrary, by tam przystąpić do egzaminu doktorskiego z prawa kanonicznego. 

 

Literatura 

1. Biliński Bronisław, Il periodo padovano di Niccolò Copernico (1501–1503), in: Scienza e filosofia all`università di Padova nell`Quattrocento, a cura di Antonino Poppi, Padova 1983, s. 223–285. 
2. Birkenmajer Ludwik Antoni, Niccolò Copernico e l`università di Padova, in: Omaggio dell`Academia Polacca di Scienze e Lettere all`università di Padova nel settimo centenario della sua fondazione, Cracovia 1922, s. 177–211. 
3. Biskup Marian, Regesta Copernicana, Wrocław 1973 („Studia Copernicana”, VII). 
4. Documenta Copernicana. Urkunden, Akten und Nachrichten, bearb. von Andreas Kühne, Stefan Kirschner, Berlin 1996 (Nicolaus Copernicus Gesamtausgabe, VI/2). 
5. Favaro Antonio, La studio di Padova al tempo di Niccolò Coppernico, Venezia 1880. (tłum. niem.: Curtze Maximilian: Die Hochschule Padua zur Zeit des Copernicus, Thorn 1881), w: „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn”, H. 3. 
6. Uniwersytety w Polsce i we Włoszech (wieki XIII–XX). Wystawa archiwalna, Kraków-Wrocław-Warszawa-Toruń 1990.